Jaka minimalna szerokość schodów wg przepisów budowlanych?

Minimalna szerokość schodów w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych to 80 cm, natomiast w budynkach wielorodzinnych lub użyteczności publicznej – 120 cm. Przepisy jasno określają te wartości, aby zapewnić wygodne i bezpieczne korzystanie z ciągów komunikacyjnych. Sprawdź, jakie jeszcze wymagania trzeba spełnić, projektując schody.

Jakie są minimalne szerokości schodów według polskich przepisów budowlanych?

Minimalna szerokość schodów w Polsce regulowana jest przez Warunki Techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2022 poz. 1225). Parametry te zależą od rodzaju budynku oraz przeznaczenia schodów. Wytyczne określają inne wymagania dla budynków mieszkalnych jednorodzinnych, wielorodzinnych, użyteczności publicznej oraz przemysłowych.

W praktyce oznacza to, że w przypadku budynków jednorodzinnych przepisy przewidują minimalną szerokość biegu 80 cm, natomiast w budynkach wielorodzinnych lub publicznych 120 cm (poza wyjątkami). Wartość ta odnosi się do szerokości mierzonej między wykończonymi ścianami lub balustradami. Poniższa tabela przedstawia minimalne szerokości schodów w zależności od kategorii budynku:

Dla schodów służących do ewakuacji obowiązują przepisy szczegółowe, które mogą wymagać jeszcze większej szerokości. Zgodnie z przepisami szerokość musi być zachowana na całej długości biegu, bez zwężeń spowodowanych przez wystające elementy, balustrady czy słupy.

Czy wymagania dotyczące szerokości schodów różnią się w budynkach jednorodzinnych i wielorodzinnych?

Wymagania dotyczące minimalnej szerokości schodów różnią się w zależności od rodzaju budynku. W budynkach jednorodzinnych oraz w lokalach mieszkalnych w zabudowie jednorodzinnej obowiązuje minimalna szerokość biegu schodów 80 cm (mierzone między poręczami lub ścianami). Natomiast w budynkach wielorodzinnych, czyli w blokach, kamienicach czy apartamentowcach, szerokość ta powinna wynosić co najmniej 120 cm, aby zapewnić wygodne i bezpieczne przemieszczanie się większej liczby użytkowników.

Poniżej znajduje się tabela prezentująca różnice wymagań dla różnych typów budynków według polskich przepisów budowlanych (stan prawny na 2024 rok):

Różnice te wynikają przede wszystkim z przewidywanej liczby użytkowników – w budynkach wielorodzinnych schody muszą umożliwiać sprawną ewakuację oraz swobodne mijanie się kilku osób. W przypadku domów jednorodzinnych ustalenia są mniej restrykcyjne, ponieważ nie przewiduje się tam intensywnego ruchu pieszych. Trzeba też uwzględnić, że podane wartości dotyczą biegu schodowego, a w budynkach wielorodzinnych mogą obowiązywać także dodatkowe wymogi odnoszące się do spoczników i poręczy.

Dlaczego minimalna szerokość schodów jest tak ważna dla bezpieczeństwa użytkowników?

Minimalna szerokość schodów zapewnia bezpieczne i wygodne korzystanie z klatki schodowej, zwłaszcza podczas mijania się osób lub ewakuacji w sytuacji zagrożenia. Zbyt wąskie schody ograniczają swobodę ruchu, powodując wzrost ryzyka potknięcia, upadku lub zakleszczenia się użytkowników. Takie sytuacje mają bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo zarówno podczas codziennego użytkowania, jak i w przypadku nagłych zdarzeń.

Ryzyko wzrasta szczególnie w budynkach użyteczności publicznej, gdzie przepisy przewidują szersze schody ze względu na konieczność ewakuacji większej liczby osób. Schody o odpowiedniej szerokości są szczególnie ważne dla osób z ograniczoną mobilnością, starszych oraz rodzin z małymi dziećmi, które często korzystają z poręczy po obu stronach lub potrzebują większej przestrzeni do swobodnego poruszania się.

Brak zachowania wymaganej szerokości może utrudniać działanie służb ratunkowych oraz prowadzić do wzrostu liczby wypadków. Dane z raportów Państwowej Straży Pożarnej i Państwowej Inspekcji Pracy pokazują, że schody o szerokości mniejszej niż przewidują normy to częsta przyczyna wypadków w miejscach publicznych oraz na terenach budowy. Odpowiednia szerokość schodów utrudnia także ich zastawienie przedmiotami, co dodatkowo zmniejsza ryzyko podczas ewakuacji i użytkowania na co dzień.

Jak sprawdzić, czy istniejące schody spełniają wymagania dotyczące szerokości?

Aby sprawdzić, czy schody spełniają wymagania dotyczące minimalnej szerokości według polskich przepisów budowlanych, trzeba najpierw znać konkretne wartości określone w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. Najczęściej szerokość biegu schodów mierzy się na wysokości 90 cm nad stopniami, od ściany do poręczy lub między poręczami/schodów wolnostojących – nie uwzględniając wystających elementów.

Dokładny pomiar wykonuje się przy pomocy stalowej miarki lub dalmierza. Trzeba uwzględnić wszelkie zwężenia na długości biegu, takie jak wnęki, skrzynki instalacyjne czy wystające fragmenty ścian – kluczowa jest minimalna szerokość w najwęższym punkcie biegu. Podczas pomiaru nie wlicza się elementów takich jak listwy przypodłogowe lub balustrady o szerokości mniejszej niż 10 cm.

Gdy schody posiadają spocznik, konieczne jest także zweryfikowanie szerokości samego spocznika, mierząc ją analogicznie – w najwęższym miejscu, prostopadle do biegu schodów. Otrzymane wartości należy porównać z aktualnymi przepisami – inne wartości obowiązują dla budynków jednorodzinnych, inne dla wielorodzinnych i użyteczności publicznej. Jeżeli w jakimkolwiek punkcie biegu lub spocznika szerokość jest mniejsza niż dopuszczalna, schody nie spełniają wymagań formalnych.

Co grozi za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących minimalnej szerokości schodów?

Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących minimalnej szerokości schodów może skutkować poważnymi konsekwencjami prawnymi i finansowymi. W przypadku stwierdzenia uchybień, nadzór budowlany może wstrzymać użytkowanie budynku do czasu usunięcia niezgodności, nałożyć mandaty lub skierować sprawę do sądu administracyjnego.

Inwestor, zarządca lub właściciel budynku odpowiadają za zapewnienie zgodności schodów z aktualnymi normami. Poza karami finansowymi, naruszenia mogą wiązać się z koniecznością kosztownych robót budowlano-modernizacyjnych, a nawet utratą odbioru technicznego budynku. Szczególnie niebezpieczna jest sytuacja w przypadku wypadków – wówczas biegli mogą wskazać naruszenie przepisów jako przyczynę, co pociąga za sobą odpowiedzialność cywilną lub karną.

Poniższa tabela przedstawia, jakie konsekwencje grożą za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących minimalnej szerokości schodów, a także, kto ponosi odpowiedzialność w poszczególnych przypadkach:

Jak pokazuje tabela, zakres sankcji zależy od charakteru naruszenia, a konsekwencje mogą być dużo poważniejsze niż grzywna administracyjna. Organy nadzoru budowlanego mają ustawowy obowiązek kierować sprawy o niezgodności schodów do właściwych instytucji oraz nadzorować dostosowanie obiektów do przepisów prawa.